ئاڤان عمر (قۆناغی یەکەم - پەرستاری)

نەخۆشی شەکرە یان دیابیتس (Diabetes) یەکێکە لە نەخۆشیە هەمیشەییەکان کە کاریگەری لەسەر شێوازی هەڵمژینی شەکر لە لەشی مرۆڤ هەیە. ئەم نەخۆشیە بەهۆی کەمبوونەوە یان ناکارایی هۆرمۆنی ئەنسولین دروست دەبێت کە لەلایەن پەنکریاس (لینگ) بەرھەم دێت. ئەنسولین یارمەتی دەدات شەکر (گلوکۆز) بگوازرێتەوە بۆ خانەکان بۆ بەکارهێنانی وەک وزە. ئەگەر نەخۆشی شەکرە بە باشی نەچارەبکرێت، ئەوا شەکر لە خوێندا بەرز دەبێتەوە و دەبێتە هۆی کێشە تەندروستییە جددییەکان. جۆرەکانی نەخۆشی شەکرە: 1. دیابیتی جۆری یەکەم (Type 1 Diabetes): - بەزۆری لە منداڵان و هەرزەکاراندا دەردەکەوێت. - لەم جۆرەدا، سیستمە بەرگری لەش هەڵدەستێت بە لەناوبردنی خانەکانی بەرھەمھێنەری ئەنسولین لە پەنکریاس. - چارەسەر: پێویستی بە دەرمانی ئەنسولینە بۆ ڕێکخستنی شەکری خوێن. 2. دیابیتی جۆری دووەم (Type 2 Diabetes): - بەزۆری لە پێگەیشتوواندا دەردەکەوێت، بەتایبەت ئەوانەی کە کێشیان زۆرە. - لەم جۆرەدا، لەش بەرگری دەکات بەرامبەر کاریگەری ئەنسولین یان بەشێوەیەکی ناتەواو ئەنسولین بەرھەم دەهێنێت. - چارەسەر: دەکرێت بە گۆڕینی شێوازی ژیان، دەرمان، و لە هەندێک حاڵەتدا ئەنسولین. 3. دیابیتی دووگیانی (Gestational Diabetes): - لە کاتی دووگیانیدا دەردەکەوێت و بەزۆری دوای منداڵبوون لەناو دەچێت. - ئەگەر چارەسەر نەکرێت، دەکرێت کاریگەری لەسەر دایک و منداڵ بھێڵێت. نیشانەکانی نەخۆشی شەکرە: - تینوویی زۆر - میزکردنی زۆر - برسیێتی زۆر - کێشی لەش کەمبوونەوە بەبێ هۆکار - ماندووبوون - بینین تاربوون - چاکبوونەوەی هێواشی برینەکان هۆکارەکانی نەخۆشی شەکرە: - جینەکان: مێژووی خێزانی نەخۆشی شەکرە. - شێوازی ژیان: خواردنەوە شەکراوی زۆر، کەمبوونەوەی جوڵە، و کێشی زۆر. - تەمەن: جۆری دووەم بەزۆری لە پێگەیشتوواندا دەردەکەوێت. چارەسەر و بەرەوپێشچوون: - گۆڕینی شێوازی ژیان: خواردنی تەندروست، وەرزش کردن، و کەمکردنەوەی کێشی لەش. - دەرمان: وەک مێتفۆرمین و ئەنسولین. - چاودێری شەکری خوێن: بە شێوەیەکی بەردەوام شەکری خوێن بپێورێت. کاریگەرییە درێژخایەنەکان: - نەخۆشیەکانی دڵ و خوێنبەرەکان - کێشەکانی گورچیلە - کێشەکانی چاو و بینین - کێشەکانی دەروازەی خوارەوە - کێشەکانی دەمارەکان پێشگیری: - خواردنی تەندروست - وەرزش کردن بە شێوەیەکی بەردەوام